معرفی محصول:

بیکربنات سدیم یا جوش شیرین ترکیبی شیمیایی با فرمول NaHCO₃ است. جوش شیرین نمک تشکیل شده از کاتیون سدیم و آنیون بیکربنات است که از نظر ظاهری جامد سفید رنگ کریستالی است ولی اغلب به صورت پودر ریز عرضه می شود. این ترکیب نسبتا شور است و طعم قلیایی مشابه کربنات سدیم دارد.  

کاربرد:

حدود یک سوم استون تولید شده در دنیا به عنوان حلال استفاده می شود و یک چهارم آن به عنوان پیش ساز تولید متیل متاکریلات و بیسفنول آ مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع استون یک جزء سازنده رایج در شیمی آلی است. مهمترین مصارف خانگی استون به عنوان ماده تشکیل دهنده فعال در پاک کننده لاک ناخن و رقیق کننده رنگ است.

-صنایع غذایی:

جوش شیرین به عنوان یکی از افزودنی های مواد غذایی با کد E500 است. همچنین در ابتدا به عنوان عامل تخمیر در پخت و پز کاربرد داشت. جوش شیرین در واکنش با اسید، دی اکسید کربن تولید می کند که سبب افزایش حجم خمیر (ور آمدن خمیر) شده و بافت پنکیک، کیک، نان های حجیم و نیمه حجیم و غیره را سبک می نماید. جوش شیرین همراه با خمیر ترش (که اسیدی است)، محصولی سبک تر با طعم ملایم تر ایجاد کند.

بکینگ پودر هم که برای پخت و پز تولید و عرضه می شود، حاوی حدود 30 درصد بیکربنات سدیم و همچنین محتویات اسیدی مختلف است که با افزودن آب به آن فعال می شود بدون اینکه نیازی به افزودن اسید اضافی داشته باشد.

در هنگام پخت سبزیجات سبز رنگ، افزودن مقداری جوش شیرین سبب درخشندگی و سبز ماندن سبزیجات می شود زیرا در واکنش بیکربنات سدیم با کلروفیل، کلروفیلین تولید می شود. امروزه این روش به دلیل تغییر طعم، بافت و ارزش غذایی سبزیجات چندان مرسوم نیست. با این وجود، جوش شیرین امروزه همچنان برای نرم کردن بافت نخود فرنگی و لوبیا قبل و حین پختن مورد استفاده قرار می گیرد.

-کنترل آفات:

استفاده از بیکربنات سدیم روشی موثر برای کنترل رشد قارچ است و در سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) این ترکیب به عنوان قارچکش بیولوژیکی ثبت شده است.

-قلیائیت/افزایش pH:

بیکربنات سدیم را می توان در مناطقی که نیاز باشد برای افزایش قلیائیت کل در استخرها، اسپاها و حوضچه های کشاورزی مورد استفاده قرار داد. این ترکیب pH را افزایش می دهد و تثبیت pH مناسب را آسان تر می کند.

-آتش بازی:

جوش شیرین یکی از اجزاء اصلی تشکیل دهنده در آتش بازی Black snake است. اساس این آتش بازی اینست که پس از روشن شدن دو ماده شروع به دود کردن می کنند و پس از ایجاد آتش درخشان، خاکستری شبیه به مار به وجود می آورد. ویژگی این آتش اینست که جرقه شعله ور یا هیچ پرتابه دیگری ایجاد نمی کند ولی در نزدیک سطح زمین می مانند و آتش بازی انجام میدهند.

این اثرات به دلیل تجزیه حرارتی اتفاق می افتد که تولید گاز دی اکسید کربن می کند و مسیر خاکستر مار مانند را به عنوان محصول احتراق سایر ترکیبات اصلی برجا می گذارد.

-ضدعفونی کننده ملایم:

جوش شیرین خاصیت ضدعفونی کنندگی ضعیف از خود بروز می دهد و ممکن است در برابر برخی ارگانیسمها به عنوان یک قارچکش موثر عمل کند.

-اطفاء حریق :

بیکربنات سدیم برای خاموش کردن آتش های الکتریکی یا آتشهای روغنی کوچک مورد استفاده قرار بگیرد. به این صورت که روی سطح آتش می نشیند و با جذب گرما دی اکسید کربن تولید می کند. باید توجه کرد که از این روش نباید برای خاموش کردن آتش هایی که روغن زیاد عامل حریق بوده است، استفاده کرد زیرا تولید مقادیر زیاد گاز سبب پاشش روغن به اطراف و گسترش آتش خواهد شد. در واقع بیکربنات سدیم در آتش نشانهای شیمیایی خشک BC به عنوان جایگزینی برای ماده دی آمونیوم فسفات با خورندگی بیشتر در آتش نشانهای ABC می شود.

-خنثی کننده اسید:

از آنجا که جوش شیرین با اسید به طور خود به خودی وارد واکنش شده و گاز CO₂ تولید می کند، برای خنثی کردن محلول های اسیدی ناخواسته و یا اسید ریخته شده در آزمایشگاه از آن استفاده می شود. اگرچه این ترکیب آمفوتریک بوده و هم با اسید و هم باز وارد واکنش می شود ولی برای خنثی کردن ترکیبات بازی استفاده نمی شود.

-مصارف درمانی و پزشکی:

بیکربنات سدیم در ترکیب با آب می تواند به عنوان ضد اسید برای درمان اسید گوارشی مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این، ترکیب بیکربنات سدیم و پلی اتیلن گلایکول که در آب حل شده باشد، به صورت خوراکی قبل از اعمال جراحی گوارشی و گاستروسکوپی به عنوان ملین مصرف می شود.

بیکربنات سدیم داخل وریدی در محلول آبی برای اسیدیوز یا زمانی که یون های سدیم یا بیکربنات کافی در خون نیستند، استفاده می شود.بیکربنات سدیم در احیای قلبی ریوی تحت نظارت پزشک مورد استفاده قرار می گیرد.

-بهداشت فردی:

تحقیقات متعدد نشان می دهد خمیردندان حاوی بیکربنات سدیم اثرات سفیدکنندگی و از بین بردن پلاک بیشتری نسبت به سایر خمیردندان ها دارند. به علاوه، در ترکیب بیشتر دهانشویه ها از بیکربنات سدیم استفاده شده است که خاصیت ضدعفونی کننده و جرمگیر دارد. در واقع سبب پاکیزگی دندان و لثه، خنثی سازی اسید دهانی و ضدعفونی کردن محیط دهان می گردد.

بیکربنات سدیم در ترکیب با سایر مواد تشکیل دهنده در ساخت دئودورانت های خشک یا مرطوب به کار می رود. به منظور شستشوی دهان و بینی با محلول نمک طعام، از بیکربنات سدیم به عنوان عامل بافری استفاده می شود.

در بهداشت چشم برای تیمار گل مژه از جوش شیرین حل شده در آب جوشیده سرد شده استفاده می شود.

-دامداری:

جوش شیرین به عنوان عامل بافرکننده در تهیه جیره دام به ویژه در ترکیب غذایی پستانداران مورد استفاده قرار می گیرد.

-ورزش:

نتایج تحقیقات نشان می دهد که مصرف مقادیر اندک بیکربنات سدیم به عنوان مکمل برای ورزشکارانی که در رشته های سرعتی از جمله دو میدانی فعالیت دارند موثر خواهد بود. با این وجود، مقادیر زیاد این ترکیب خطرپذیر بوده زیرا بیکربنات سدیم تا حدودی سمیت ایجاد کرده و غلظت نمک مصرفی روزانه نیز از حد معمول فراتر خواهد رفت.

-عامل تمیز کننده:

بیکربنات سدیم در فرآیندی برای از بین بردن رنگ و خوردگی موسوم به سودبلاست استفاده می شود. این فرایند به ویژه برای تمیز کردن پنلهای آلومینیومی مناسب است که می تواند توسط سایر ساینده ها تخریب شود. خمیر تهیه شده از جوش شیرین با حداقل آب یکی از بهترین تمیزکننده های ملایم برای از بین بردن زنگ زدگی های سطحی است زیرا زنگ زدگی با قرار گرفتن در محیط قلیایی غلیظ، ترکیب محلول در آب تولید می کند. برای سطوح فولادی توصیه می شود از آب سرد استفاده شود زیرا محلول های آب گرم می توانند باعث خوردگی فولاد شوند.

از جوش شیرین برای از بین بردن بوی نامطبوع لباس و افزایش نرم کنندگی آب، به ماشین لباسشویی اضافه می شود. از بین بردن لکه های ماندگار چای یا قهوه از فنجان ها هم جوش شیرین رقیق شده در آب گرم بسیار کاربردی و موثر است.

شرایط نگهداری:

در محیط خشک و در دمای اتاق و دور از اشعه خورشید نگهداری شود.

هشدارها:

تحریک کننده

نام آیوپاک	sodium hydrogen carbonate
شکل سه بعدی مولکول
شکل ظاهری	جامد سفید رنگ (کریستال یا پودر)
بو	بدون بو
فرمول مولکولی	NaHCO3
جرم مولی (g.mol-1)	006/84
دانسیته (g.cm3-)	20/2
دمای ذوب	Cº  50 (ºF 122/ K 15/323(
نقطه اشتعال	غیرقابل اشتعال
انحلال پذیری در آب (Cº 20)(g/L)	96
مترادف ها	Baking soda Bicarbonate of soda Bread soda
CAS Number	8-55-144
کد آیسیک	2411512443
کد تعرفه	283630 28363010 (گرید خوراکی)

 

 

 

 

 

 

تعریف	میزان	خطر	لوزی آتش
ممکن است سبب بروز تحریک یا آسیب جزئی شود.	1	سلامتی
قابل اشتعال نیست.	0	اشتعال پذیری
کاملا پایدار است.	0	واکنش پذیری
–	–	ویژه